Неліктен Қазақстан сүт өнімдерінің импортына әлі тәуелді?

Қазақстанда сүт өнімдерін шығару жылдан жылға артып келеді. Соған қарамастан еліміз импортқа тәуелділіктен арыла алмай отыр. EnergyProm сарапшылары жариялаған есеп неліктен жағдай бұлай болып жатқанын түсіндіреді, деп хабарлайды World of NAN.

Отанық өндіріс сүт өнімдері ішінде сұранысты тек сұйық өңделген сүт және кілегей бойынша ғана толығымен дерлік, нақтырақ айтқанда 94,8% қамтамасыз етеді. Басқа тауарлар бойынша импортқа тәуелділік әртүрлі дәрежеде байқалады. Мысалы, сары май бойынша өндірістің ресурстардағы үлесі 77,8%, балмұздақта 84,4%. Басқа өнім топтарында жағдай қиынырақ: ірімшік және сүзбемен қамтамасыз ету — 49,6%, қоюландырылған сүт — 44,2%, йогуртпен, айранмен және басқа ашытылған өнімдермен қамтамасыз ету — 84%. Бұл өңделген сүт өнімдерінің бір бөлігі құрғақ сүттен жасалғанын, ал Қазақстанда оның негізінен импортталатынын (87%-ға) жоққа шығаруға болмайды. Бұл Ұлттық статистика бюросының биылғы қаңтар–сәуірдегі деректеріне негізделген есептеулер.

Қазақстанға сүт өнімдері импортының жалпы көлемі соңғы бес жылда тұрақты жоғары деңгейде болды. 2022 жылы еліміздің ішкі нарығында 1 млн тоннадан сәл астам сүт өнімдері (ауыз сүтті қоспағанда) сатылды, оның 15,4%-ы немесе 163,1 мың тоннасы импорттық өнімдер болды. Шетелдік жеткізілімдердің үлесі бұдан да көп болуы мүмкін — түпкі өнім made in Kazakhstan деп есептелсе де, көптеген тауарлардың шикізаты импортталады.

Республикалық сүт және құрама мал шаруашылығы палатасының сарапшылары Қазақстанға сүт өнімдерінің импортын шектейтін уақыт жетті деп есептейді. Өйткені кейбір, әсіресе шекаралас аймақтарда Ресейден әкелінген өнімдер қазірдің өзінде нарықтың үлкен бөлігін алып, жергілікті өндірушілер ұсынған бағадан төмен бағамен сатылуда.

Салалық қауымдастық өкілдері «Ресей артық өндіріске жетті, енді көршілес елдердің нарығын жаулап алудың жолын іздеп жатыр» деген пікірде. Қазақстанда тек олқылық бар: біздің шаруалар мен өңдеушілер қазақстандықтарға сүт өнімдерін қажетті мөлшерде бере алмайды. Статистикалық мәліметтер сүтпен қамтамасыз етудің жеткілікті деңгейін көрсетеді (еске түсірейік, 94,8%), бірақ бұл сүт ішуге жарамды. Сүтті басқа өнімдерді өндіруге шикізат ретінде алатын болсақ, ол жеткіліксіз. Сүт зауыттарының қажеттілігі 2,2 млн тонна болса, онда іс жүзінде бар болғаны 1,7 млн тонна тауарлық сүт жеткізіледі. Отандық сүт өңдеу кәсіпорындарының жүктемесі небәрі 77%-ды құрайды.

Сүт өнімділігінің негізгі бөлігін — 70%-ын қазақстандықтардың жеке шаруашылықтарынан алынатын үй сүті құрайды. Ірі ауылшаруашылық кәсіпорындарында сүт өнімділігі небәрі 8,9%, әртүрлі шағын және орта шаруа қожалықтарында 21,1%.

ҚР Сүт одағының директоры Владимир Кожевниковтың айтуынша, мұндай қолдан жасалған сүтті өнеркәсіптік өңдеу мәселесі оның техникалық регламент талаптарына сәйкес келмеуі. Сондықтан да шикізатының тапшылығынан өңдеушілер импорттық құрғақ сүтті сатып алып, одан кез келген сүт өнімдерін жасауға мәжбүр.

Сүтті өңдеудегі ресурстық базаны ұлғайту үшін ҚР үкіметі жаңа сүт фермаларын ашуға ниет білдірген шаруаларға жеңілдетілген несиеге 100 млрд теңге бөлу туралы шешім қабылдады. 2,5% несиелердің арқасында шенеуніктер 65 ТСФ ашылады деп күтеді. Жеңілдетілген несиелендіру бағдарламасының шарттарына сүйенетін болсақ, арзан несиені кепілі жеткілікті, негізі бар кәсіпкерлер ғана пайдалана алады.

Смотрите больше интересных агроновостей Казахстана на нашем канале telegram, узнавайте о важных событиях в facebook и подписывайтесь на youtube канал и instagram.