Коммунистік партияның ХХІІІ Съезі. Жерді тиімді пайдалану мәселелері

1966 жылы 29 наурыз бен 8 сәуір аралығында Мәскеуде Коммунистік партияның ХХІІІ Съезі өтеді.

КСРО халық шаруашылығын дамытудың 1966–70 жылдарға арналған бесжылдық жоспарын талқылаған съезд жұмысына 4600 делегат қатысады.

КСРО-ның ішкі жағдайын талдай отырып, съезд кеңес халқы КСРО халық шаруашылығын дамытудың 1959–65 жылдарға арналған жеті жылдық жоспарын жүзеге асыруды аяқтады деп атап өтті. Экономиканың, ғылымның, техниканың және мәдениеттің дамуындағы жаңа жетістіктер КСРО-ны экономикалық, саяси және әскери қатынастарда одан да күшті етті. Халықтың әл-ауқаты артты. Қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларында социалистік демократияны нығайту және кеңейту процесі жалғасты. Социалистік жүйенің саяси негіздері - жұмысшы табы мен колхоз фермерлерінің одағы, ел халықтарының достығы, барлық жұмыс істейтін адамдардың идеялық және саяси бірлігі, олардың Коммунистік партия төңірегінде топтасуы – одан да күшейе түсті деген шешім шығарылды.

КСРО халық шаруашылығын дамытуда үлкен жетістіктерге қол жеткізе отырып, съезде жеті жылдық жоспардың белгілі бір деңгейде орындалғаны, ауылшаруашылық жұмысшыларының біршама артта қалуы туралы да айтты. Бұл жеңіл және тамақ өнеркәсібінің өсу қарқынына теріс әсер ететін жағдай. Осы жағымсыз фактілердің себептері ұлттық экономиканы басқарудағы кемшіліктер, көшбасшылықтың экономикалық әдістерін дұрыс бағаламау, экономикалық есепке алу, материалдық және моральдық ынталандыруды шамадан тыс пайдалану, жоспарлау кезінде кейбір қателіктер және бірқатар экономикалық мәселелерді шешуге субъективті көзқарас болғандығы да атап өтілді.

КОКП-нің 23-ші съезі (1964 ж.) қазан айындағы және КОКП Орталық Комитетінің кейінгі пленарлық сессияларының шешімдерін толығымен мақұлдады, онда экономикалық дамудағы кемшіліктердің себептері анықталды және халық шаруашылығын басқаруға шынайы ғылыми көзқарас қалыптасты. Съезд партия, кеңестік және экономикалық ұйымдарды одақтас республикалардың құқықтарының кеңеюімен, орталықтандырылған салалық басқарудың үйлесімділігімен, экономиканы басқарудағы экономикалық әдістердің рөлін күшейтумен, жоспарлауды түбегейлі жақсартумен, экономикалық тәуелсіздік пен кәсіпорындардың бастамаларын кеңейтумен, нәтижелерге олардың материалдық қызығушылығын арттырумен қамтамасыз ететін экономикалық саясат принциптерін дәйекті түрде жүзеге асыруды міндеттеді.  

«Егер біздің әлеуметтік жүйеге тән объективті мүмкіндіктер толығымен пайдаланылса, елдің ұлттық экономикасының жетістіктері бұдан да маңызды болар еді. Жеті жылдық жоспарды іске асыру барысында экономиканың жекелеген салаларын дамытудағы елеулі кемшіліктер анықталды. Жеті жылдық ауылшаруашылық өндірісінің міндеттері орындалмайынша, бұл елдің экономикалық дамуына әсер етуі мүмкін емес»,- деп жатты съезд барысында баяндама жасағандар.

Халық шаруашылығының барлық салаларына қатаң үнемдеу әкеліп, бағдарламаны неғұрлым толық іске асыру үшін қажетті резервтер құру және материалдық және қаржылық ресурстарды пайдалануға қатаң бақылау орнату қажеттілігі де айтылды.

Халық шаруашылығының дамуындағы кемшіліктер негізінен соңғы жылдары өндірістің күрт өскен ауқымы мен жоспарлау, экономиканы басқару әдістері мен соңғы уақытқа дейін қолданылып келген материалдық ынталандыру жүйелері арасында сәйкессіздік болғандығымен байланысты.

Съезд жұмысын қорытындылайтын соңғы күні Л.Брежнев өз баяндамасында алдағы бес жылдық жоспарының негізгі бағыттарын анықтап беретін баяндама жасады.

Сеъзд жұмысында сөз алған Алексей Косыгин біздің қызметіміздің маңызды бағыты «ауылшаруашылық дамудың жоғары және тұрақты қарқынын қамтамасыз ету және оларды индустриалды даму қарқынына жақындату деді.

Барлық совхоз тресттарға біріксе ,біршама жұмыс оңтайлы шешіледі деген ұсыныстар да айтылды сеъзд жұмысының барысында.

Қазіргі уақытта КОКП Орталық Комитетінің мамыр (1966 ж.) Пленумында айтылғандай, колхоздар мен совхоздарда жердің дұрыс және ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз ету міндеті әлі де қанағаттанарлық емес, ал ауылшаруашылық органдар бұл міндетпен айналыспайды. КСРО Ауыл шаруашылығы министрлігі мен оның жергілікті билік органдарының жерді ұжымдық және совхоздарда пайдалануына мемлекеттік бақылаудың болмауына байланысты ауылшаруашылық жерлерін ауылшаруашылық өндірісімен байланысты емес мақсаттарға негізсіз алу тәжірибесі кең таралды деген мәселелер көтерген съезд осы және басқа да бірқатар мәселелерді шешу жолдарын қарастырды.

«Сондықтан біз КСРО жер қорлары және топырақты қорғау комитетін құруды орынды деп санаймыз. Оған бүкіл жер қорын басқару және оны жерге орналастыру, яғни жердің жекелеген санаттарын халық шаруашылығының әртүрлі секторлары мен жер пайдаланушылар арасында дұрыс және жүйелі түрде бөлу және қайта бөлу, сондай-ақ жердің пайдаланылуын бақылау жүктелетін болады»,- деп есептейді партия мүшелері.

КСРО Жер қорлары және топырақ қорғау жөніндегі мемлекеттік комитеті құрылса, ауылшаруашылық жерлерін ғана емес, сонымен бірге халық шаруашылығының барлық салаларында пайдаланылатын барлық санаттардағы жерлерді де ұлттық басқаруды жүзеге асыра алады және коммунизм құру мүдделерінде оларды ұтымды пайдалануды жоспарлай алады деп есептейді.

Біздің ойымызша, ауылшаруашылық менеджменттің мұндай ұйымы коммунизмнің кеңейтілген кезеңінде біздің елдің социалистік ауыл шаруашылығын дамыту бойынша партия алға қойған міндеттердің сәтті шешілуіне сәйкес келеді деген пікірді ұстанып, Съезд жұмысының нәтижесі бойынша бірқатар шешімдер шығарады.

Жалпы Коммунистік партияның Съезінде шығарылған шешім міндетті түрде орыдалуы тиіс құжат ретінде бекіген. Бұл өз кезегінде Үкімет тарапынан қатаң тәртіп орнатты. КСРО астық өз кезеңінде астық державасына айналуына да Партия шешімдерінің нақты әрі жоспарлы орындалуы әсер етті десек артық емес.